Απειλείται όντως με εξαφάνιση ο καφές Arabica ;
Όσοι συνηθίζουν να απολαμβάνουν κάθε μέρα ένα φλυτζάνι 100% arabica καφέ, μπορεί στο μέλλον να αναγκαστούν να αλλάξουν συνήθειες : ευαίσθητη σε διάφορες απειλές, η πολύ αγαπητή και δημοφιλής ποικιλία καφέ ίσως αντιμετωπίσει τον κίνδυνο της εξαφάνισης!
Χωρίς αμφιβολία, η ποικιλία Arabica είναι η δημοφιλέστερη ποικιλία καφέ, καταλαμβάνοντας περισσότερο από το 70% της παγκόσμιας παραγωγής καφέ. Οι λάτρεις του καφέ σε όλο τον κόσμο προτιμούν την Arabica για την απαλή, ευγενέστερη γεύση της, που αναδεικνύει μια μεγάλη παλέτα αρωμάτων και γεύσεων. Αν και η ποικιλία Robusta προσφέρει στον καφέ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως το δυνατό σώμα και η κρέμα, κάτι που την καθιστά απαραίτητη και επιθυμητή σε πολλά χαρμάνια, η πρωτοκαθεδρία του καφέ ανήκει στην Arabica.
Τα τελευταία χρόνια, οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας πως αν δεν ληφθούν ορισμένα δραστικά μέτρα, δεν είναι απίθανο η ποικιλία Arabica να αποτελεί σε μερικά χρόνια παρελθόν. Οι λόγοι για την επικείμενη εξαφάνιση της πολυαγαπημένης ποικιλίας είναι πολλοί και η αντιμετώπισή τους αποτελεί πρόκληση για επιστήμονες και καλλιεργητές, αλλά και γενικά για την παγκόσμια βιομηχανία του καφέ.
Ο βασικότερος λόγος που συντελεί στον κίνδυνο εξαφάνισης της Arabica, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι η περιορισμένη γενετική ποικιλότητα που εμφανίζει το καλλιεργήσιμο φυτό της Coffea Arabica. Το φυτό της Arabica έχει να επιδείξει γενετική ποικιλότητα που αγγίζει μόλις το 1.2%, σε αντίθεση με το 20% που συναντάται σε ευρέως καλλιεργούμενα φυτά, όπως το ρύζι ή η σόγια. Αυτό της το χαρακτηριστικό καθιστά την Arabica λιγότερο ανθεκτική σε απειλές όπως οι μύκητες, οι ασθένειες των φυτών και τα παράσιτα.
Οι συνθήκες γίνονται ακόμα πιο επίφοβες για την Arabica, αν συνυπολογιστεί και η κλιματική αλλαγή, οι συνέπειες της οποίας έχουν αρχίσει να γίνονται αισθητές στις χώρες που ανήκουν στην «ζώνη του καφέ», κάτι που καθιστά τα καφεόδεντρα ακόμα πιο ευαίσθητα απέναντι στις προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν. Οι δύο βασικοί αντίπαλοι της Coffea Arabica είναι ο σκολύτης των κόκκων, ένα μικρό παρασιτικό έντομο που καταστρέφει τους καρπούς και τους κόκκους του καφέ, και η οξείδωση του φυτού από τον μύκητα Hemileia vastatrix.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι καφεοπαραγωγοί συνεχίζουν να αντιστέκονται στην εκτεταμένη χρήση χημικών εντομοκτόνων και παρασιτοκτόνων, καταφεύγοντας σε πιο παραδοσιακές λύσεις, όπως είναι η διασταύρωση των φυτών Arabica με ανθεκτικότερες ποικιλίες και η βελτίωση και ο εκσυγχρονισμός των καλλιεργειών, με τους επιστήμονες να κριτικάρουν τις συγκεκριμένες μεθόδους, χαρακτηρίζοντάς τες αργές και αναποτελεσματικές. Καθώς το τελευταίο κύμα διάδοσης του μύκητα της οξείδωσης του καφέ ξεκίνησε πριν δέκα μόλις χρόνια, παράγοντες του εμπορίου καφέ από όλο τον κόσμο αναζητούν λύσεις που θα θωρακίσουν τον καφέ Arabica έναντι στις απειλές, εξασφαλίζοντας τη μακροημέρευση του με βιώσιμες καλλιέργειες, κάτι που απαιτεί μεγάλες επενδύσεις σε χρόνο, έρευνα και χρήμα, καθώς τα περιθώρια αναμένεται να στενέψουν μέχρι το 2050.
Αν μας φαίνεται απίθανη η εξαφάνιση ενός φυτού όπως είναι ο καφές arabica, αρκεί να φέρουμε στο μυαλό μας την πρόσφατη εξαφάνιση της μπανάνας Gros Michel, που ενώ ήταν η δημοφιλέστερη ποικιλία μπανάνας παγκοσμίως μέχρι τη δεκαετία του 1960, εξαφανίστηκε σχεδόν ολοκληρωτικά λόγω της επέλασης ενός μύκητα. Ακόμα και η ίδια η ποικιλία Arabica, έχει ήδη περάσει δύσκολες ώρες: στα τέλη του 19ου αιώνα, η εμφάνιση του μύκητα της οξείδωσης εξαφάνισε τις φυτείες Arabica από πολλές χώρες. Άλλες χώρες στράφηκαν στην πιο ανθεκτική ποικιλία Robusta, ενώ μερικές άλλες, όπως η Sri Lanka, στράφηκαν στην καλλιέργεια του τσαγιού. Η εξαφάνιση ή η συρρίκνωση της καλλιέργειας ενός τόσο δημοφιλούς προϊόντος, όπως είναι ο καφές, έχει συνέπειες που εκτείνονται σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης ζωής. Πολλοί επισημαίνουν πως αν δεν είχε συντελεστεί η εξαφάνιση της Arabica από την Sri Lanka λόγω του μύκητα, πιθανότατα ο καφές θα ήταν τώρα το εθνικό ποτό της Μεγάλης Βρετανίας, αντί για το τσάι !
Οι λάτρεις του καφέ σε όλο τον κόσμο ελπίζουμε πως οι λύσεις που θα επιτρέψουν στον καφέ Arabica να συνεχίσει να είναι η πιο διαδεδομένη ποικιλία καφέ θα βρεθούν σύντομα, και πως το αγαπημένο μας φυτό θα συνεχίσει να μας δίνει τους πολύτιμους κόκκους του για πολλά πολλά χρόνια ακόμα – για να απολαμβάνουμε χωρίς ανησυχία εκλεκτούς, 100% Arabica καφέδες, όπως ο Organic Bio Puro ή ο Buondi Limited Edition. Είναι δύσκολο να φανταστείς έναν κόσμο χωρίς Arabica !
